Genetycznie o dystrofii

Czym jest dystrofia i co za nią odpowiada



Dystrofie mięśniowe to genetyczna choroba polegająca na zwyrodnieniu tkanki mięśniowej. Czyli na postępującej degeneracji mięśni. Rozróżniamy kilka rodzajów dystrofii, jednak piszę tu o dwóch:
- DMD - dystrofia Duchenn'a (Duchenne Muscular  Dystrophy),
- BMD - dystrofia Beckera (Becker Muscular Dystrophy), łagodniejsza forma DMD.
Przedstawienie dystrofii Beckera (tej która nas dotyczy) nie jest możliwe bez przybliżenia dystrofii Duchenn'a.


dystrofia beckera

Za oba typy dystrofii odpowiada białko, a raczej jego brak zwane dystrofiną. Dystrofina jest kodowana przez gen leżący na chromosomie X co oznacza, że to choroba zależna od płci - dotyka chłopców.
Gen dystrofiny jest najdłuższym genem występującym u człowieka. Zajmuje 0,1% całego ludzkiego genomu i 1,5% chromosomu X, jego długość to "aż" 0,75mm. Całkowity brak dystrofiny powoduje, DMD natomiast częściowy jej brak BMD. Dystrofina odpowiada za budowę komórek mięśniowych. Jej brak powoduje właśnie ich powolny zanik...

gen dystrofiny DMD

Gen dystrofiny składa się z 79 eksonów. Całość stanowi taką układankę, której elementy muszą idealnie do siebie pasować. To takie puzzle. Kiedy jakiegoś elementu brakuje lub jest go za dużo to właśnie mamy do czynienia z dystrofią.
W 1986 roku wykryto, że przyczyną obu dystrofii są mutacje w genie dystrofiny. Rozróżniamy następujące typy mutacji:
- delacje- brak od jednego do nawet kilkunastu eksonów,
- duplikacje- powielenie eksonów,
- mutacje punktowe- stanowiące 30-35% wszystkich mutacji.
Warto także wspomnieć o tzw. ramce odczytu. Jeżeli ramka odczytu nie jest zachowana to mamy DMD, natomiast zachowana ramka odczytu oznacza raczej BMD.
Przykład 1:
jeśli brakuje eksonu 52, to mamy niezachowaną ramkę odczytu, bo "układanka" czyli eksony 51 i 53 do siebie nie pasują. Przebieg choroby w tym przypadku złagodziłoby usunięcie eksonu 53 (bo eksony 51 i 54 pasują do siebie) lub 51 ( 50 i 53 też pasują).
Przykład 2:
jeśli brakuje eksonów od 10- 26 to mamy zachowaną ramkę odczytu ( eksony 9 i 27 pasują do siebie) co wskazuje na BMD.  Tak też jest w naszym przypadku.
To zatem oznacza, że przebieg dystrofii nie zależy od ilości brakujących eksonów, a od ich "dopasowania".

Dziedziczenie

Wspomniałam, że na te rodzaje dystrofii przede wszystkim chorują chłopcy. Dziedziczą oni ten gen po matce. Matka nosicielka ma 50% szans na urodzenie zdrowego chłopca i 50% na urodzenie chorego. Tak samo ma 50% na urodzenie córki nosicielki, która może przekazać chorobę potomstwu, jak i 50% na urodzenie zdrowej dziewczynki.
Natomiast jeśli chory na dystrofię mężczyzna ma dzieci to chłopcy są zdrowi natomiast córki mają 50% szans na bycie nosicielkami. Jest tak ponieważ córka może dostać ten uszkodzony gen X od ojca. Syn natomiast od ojca dostanie zdrowy Y.

dystrofia beckera genetycznie

Nosicielstwo matki nie oznacza, że dystrofia wcześniej występowała w rodzinie. Ona pierwsza mogła "dostać" zmutowany gen mimo, że jej rodzicie byli zdrowi. Może również nie być nosicielką i dopiero u jej dziecka doszło do jednorazowej mutacji genu. Jednak jeśli ma więcej niż jedno dziecko z mutacją sama jest nosicielką.

Badania

Badania, które wykonuje się w celu potwierdzenia lub wykazania dystrofii to:

- W pierwszej kolejności z badań krwi próby wątrobowe ASPAT i ALAT oraz współczynnik CPK - kinaza fosfokreatynowa. Wskaźniki te mogą być podwyższone albo kilkukrotnie albo nawet 100-krotnie lub więcej. Zasadniczo przy CPK> 10000 występuje w przypadku DMD i poziom ten nie spada w przeciągu np. kilku dni ( o czym napisze w kolejnym poście). Poziom współczynników rośnie wraz z rozwojem choroby natomiast, gdy dziecko nie chodzi już samodzielnie spada do normalnego poziomu.

- Kolejnym krokiem jest wykonanie badań genetycznych, także pobierając krew.
W Polsce dostępne i refundowane są badania na delacje i duplikacje metodą MLPA. Z wiadomych mi źródeł okres oczekiwania na nie to 6 miesięcy plus kolejne 2 na wynik. Oczywiście można je wykonać płatnie, ich koszt to do 1000 zł wtedy zostaje tylko te dwa miesiące czekania na wynik. Natomiast badania w kierunku mutacji punktowych wysyłane są za granicę. Można je wykonać jedynie płatnie, ich koszt to nieco ponad 1000 euro (nie zależnie czy robi się delacje, duplikacje i punktowe czy same punktowe).

- Można też pobrać wycinek mięśnia do badania, jeśli metoda MLPA nie wykaże mutacji, w celu wykazania czy dystrofina jest w mięśniu czy jej  nie ma.


Przebieg i objawy


Dystrofia Duchenn'a

Dystrofia Duchenn'a jest najczęstsza. Dotyczy jedno na 3500 urodzonych niemowląt. Dzieci z dystrofią Duchenn'a w dzieciństwie wyglądają na całkiem zdrowe. Choroba objawia się zazwyczaj między 2- 6 rokiem życia. Oczywiście czasem jest diagnozowana wcześniej, co jest raczej kwestią przypadku, a czasem później. Przebieg DMD jest raczej łatwy do przewidzenia. Zazwyczaj między 10- 12 rokiem życia dziecko przestaje samodzielnie chodzić. Następuje pogarszanie stanu zdrowia. Pojawiają się problemy z sercem (w końcu to też mięsień). Z czasem przestaje samodzielnie oddychać i wymaga pomocy respiratora. Chorzy na DMD dożywają na ogół 20- 25 lat, a ich rodzice są zmuszeni patrzeć na powolne umieranie...

Do charakterystycznych objawów DMD należą:
- późne rozpoczęcie samodzielnego siadania i chodzenia (około 18 miesiąca życia),
- późne rozpoczęcie mówienia,
- rzekomy przerost łydek- wyglądają na umięśnione, ale to tylko złudzenie mięśni,
- kaczkowaty chód- chodzenie na palcach z wysuniętym brzuszkiem,
- niechęć do chodzenia po schodach i biegania,
- potykanie się,
- objaw Gowersa- wspinanie się po sobie.

dystrofia duchenna objaw gowersa



Dystrofia Beckera

Dystrofia Beckera dotyka jedno na 18000 niemowląt. Objawia się zazwyczaj między 5-25 rokiem życia.Książkowo jest lżejszą formą dystrofii Duchenn'a. Ale co to znaczy lżejsza? Jedne źródła podają, że człowiek dożywa 45-50 lat. Inne, że nie  musi wpływać na długość życia. Wiadomo- im później się objawi tym lepiej. Jeśli nie występowała wcześniej w rodzinie to niezależnie od typu mutacji nie da się przewidzieć jej przbiegu. Czy moje dzieci będzie jeździły na wózku mając 30 lat czy chodziły o lasce mając lat 60, bo i takie przypadki są tego nie wiem...

Objawy też nie są jednoznaczne jak w przypadku DMD. Dzieci chore na BMD mogą skarżyć się na bóle nóżek. Najczęściej widać w szkole podstawowej, że coś jest zdecydowanie nie tak. Dzieci są wyraźnie słabsze od innych, mogą narzekać po lekcjach wf. Wczesne objawy mogą być po prostu bagatelizowane, (bo przecież nie każde dziecko musi być Ronaldo czy Boltem), albo nie od razu stwierdzone ( chodzenie do ortopedy zamiast neurologa i genetyka). Często właśnie do neurologa trafiają już dorośli mężczyźni między 20-30 rokiem życia.
Postępowanie

Celowo piszę postępowanie, nie leczenie. Dlaczego? Bo go nie ma...
Żeby złagodzić czy spowolnić przebieg dystrofii zostaje rehabilitacja. Potem, żeby przedłużyć samodzielne chodzenie stosuje się sterydy. Rozciąganie zapobiegające przykurczom,  umiarkowany wysiłek, dieta bogata w białko, różne suplementy zwłaszcza te bogate w koenzym Q10 (chociaż co do tego lekarze mają różne zdania), a także terapia komórkami macierzystymi to tylko niektóre ze sposobów jakie mają poprawiać życie chorym.
Oczywiście trwają badania nad np. usunięciem eksonu 53. Ogólnie wszystkie badania mają na celu "zamienić" dystrofie Duchenn'a w jej łagodniejszą formę czyli Beckera. I tylko w tym mogą pokładać nadzieję rodzice dzieci chorych na DMD, że póki choroba nie jest mocno rozwinięta zdążą znaleźć lek na ich rodzaj mutacji.





15 komentarzy :

  1. Nigdy wcześniej nie słyszałam o tej chorobie i nie miałam o tym wszystkim pojęcia... Przerażają mnie te wszystkie choroby, które ujawniają się dopiero w którymś tam roku życia, jak grom z jasnego nieba :(
    Życzę Wam dużo sił w walce z chorobą, a tak najbardziej to życzę cudu uleczenia - bo cuda naprawdę się zdarzają i wszystko jest możliwe (wiem o tym, jak mało kto)!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziekuje. No niestety zycie jest nieprzewidywalne i z dnia na dzien wszystko sie moze odmienic. Sama tez nie wiedzialam o niej wczesniej za wiele.

      Usuń
  2. Również pierwszy raz słyszę o tej chorobie. Bardzo współczuję i życzę dużo siły Tobie i chłopcom. Trzeba pokładać nadzieję w tym, że medycyna cały czas prężnie się rozwija, wciąż są nowe badania i odkrycia. Oby i w przypadku dystrofii wynaleziono stosowny dla Twoich synków lek. Trzeba w to wierzyć i ufać. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  3. Masakra, oprócz tego, że strasznie mi przykro iż musisz to znosić (nawet nie chcę wiedzieć przez co przechodziłaś, przechodzisz i będziesz przechodzić), to zaczęłam się zastanawiać czy u nas jest wszystko w porządku ... Ostatnio kulał na nóżkę, ale lekarz powiedział, że to po grypie. OK. Chodzi dziwnie, ale nie wiem, ja chodziłam na palcach z brzuchem wysuniętym do przodu, on zaś chodzi ze stopami skierowanymi na boki, chodzi jednak od niedawna i mam nadzieję, że się to unormuje. To mnie teraz wystraszyłaś. Jeszcze na noc ...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziekuje. Wcale nie chcialam. Czasem jednak warto znac pewne choroby. A to jest tak rzadkie ze wcale nie podejrzewam Twojego synka o to. Po prostu warto wiedziec nawet zeby innym uswiadamiac ze takie schorzenia sa.

      Usuń
  4. Witam ja niestety słyszałam o tej chorobie bo mój synek ma DMD ma5 lat i narazie jest w super formie ma też stwierdzony autyzm poziom mowy na etapie 1,5 dziecka ale jest bardzo kontaktowy i strasznie łobuzuje ,bierze sterydy.Diagnoza genetyczna to duplikacja eksonów 60-61 z przesunięciem ramki odczytu nie wiem za bardzo o co w tym chodzi .To że ma DMD wyszło przypadkiem gdy był diagnozowany na autyzm i zrobiłam mu badania między innymi Alat ,Aspat i CPK i wyszło tez że ma niedoczynnośc tarczycy.Takie badania kazała mi zrobić psychiatra że by wykluczyć że autyzm ma przyczyne biologiczną a chyba jednak ma.ALA

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zycze duzo sily. I oby synek jak najdluzej byl w formie. Nie wiedzialam ze autyzm moze byc powiazany z dmd

      Usuń
  5. Czy mogę prosić o kontakt?Również mam synka chorego rzekomo na Beckera, chciałabym wymienić się doświadczeniami, jeśli to możliwe. Dziękuję!

    OdpowiedzUsuń
  6. Bardzo dobry artykuł , pasuje do mojej jednostki chorobowej , chociaż mam klinicznie stwierdzona SMA typ 3 , ale objawy miałem identyczne jak BMD " nie jest łatwo żyć z tą chorobą ale trzeba walczyć bo tylko to nam pozostało"pozdrawiam Tomasz

    OdpowiedzUsuń
  7. witam, mój mąż (58 lat) ma stwierdzoną dystrofię mieśniową o podłożu genetycznym, ale nie ma określonego jej rodzaju. Czeka na otwarcie programu badań nad chorobami genetycznymi. Będę wdzięczna za informację gdzie można takie badania zrobić prywatnie. Trzymam kciuki za chlopców. pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  8. Warto wiedzieć o tym ,że dystrofina znajduje się też w mózgu i u osób chorych mogą pojawić się deficyty poznawcze oraz zaburzenia psychiczne. Choruje na dystrofie Beckera i u mnie pojawiły się problemy z koncentracja, pamięcią oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

    OdpowiedzUsuń
  9. Witam Ja również mam syna z DMD rozpoznanym dziś jestem bardzo przerażona syn ma 10 lat od 3 lat juz jezdzi na wozku ma problemy z sercem ale sie nie poddaje bede walczyc dla niego.

    OdpowiedzUsuń
  10. Ale o nosicielstwie objawowym nikt ie napisał a także występuje jo sama jestem takim nisicielem dystrofii Beckerai choroba objawia się całkiem inaczej.

    OdpowiedzUsuń

Jeśli choć trochę Cię zainteresowało co napisałam, będzie mi bardzo miło jak zostawisz komentarz, a na pewno zajrzę do Ciebie.

BeeMammy © 2015. Wszelkie prawa zastrzeżone. Szablon stworzony z przez Blokotka edytowany przez BeeMammy